bir yemek ismi(ymiş). hikayesi olan bir yemeğe benziyor.
malatya'ya özgü bir ayranmış.yoğurt ve süzme yoğurt iyice pürüzsüz olana kadar çırpılır ve azar azar su ilave edilip istenilen koyuluk da ayarlanırmış. ayrana bolca iğneyle 4-5 yerinden delinmiş yasemin biberleri katılırmış ve 1 gece buzdolabında bekletilirmiş. servis zamanı ayranı iyice çalkalayıp karıştırmak önemli noktalardan biriymiş. ayrıca soğuk olmasına özen gösterilmesi diğer önemli noktalarından biri olarak karşımıza çıkıyor. bu nefis buz gibi ayranı içerken serinliyor olabilirsiniz ama arada biber ağzınıza geliyor ve bir ısırık yandım oluyormuşsunuz diye duydum. en yakın zamanda tatma düşüncesindeyim inşallah.
şimdi bunun şöyle bir hikayesi varmış:kurtuluş savaşı sonrasında işgalci yunan askerleri ege denizi yönünde kaçarken her tarafı yakıp yıkarmış, yöre ahalisini katledip vahşice cinayetler işlemekten hiç çekinmezlermiş bilindiği gibi. yunan askerlerinin denize döküldüğü tarihlerin akabinde 1922 yılı eylül ayında adı fevzi olan yüzbaşı komutasındaki birliğin sürek başı olarak giden gözcü atlı mangası (*) dağların sırtlarında ilerlerken havanın çok sıcak, askerin yorgun ve susamış olmasından dolayı mola verme ihtiyacı duymuş. tepede tek ev olarak görünen evin yanındaki çitlenbik ağacının köküne atlarını bağlayıp etrafı (küçük menderes havzasını) gözetlemeye koyulmuşlar.çok susayan komutan yanındaki rütbeli çavuş' a (*) havanın çok sıcak olduğunu kastederek, "yandım çavuş şu karşıdaki evden soğuk bir içecek getir" diye seslenmiş. çavuş da komutanın emri üzerine bi koşu eve su almaya gitmiş. o evde de bir türkmen kızı camız derisi içinde, belevi gölünde yetişen camızların sütünden yapılan yoğurtlardan yayık (ayran) yapmakta imiş. türkmen kızı toprak testiye camız ayranını doldurup, askere vermiş. asker ayranı komutanına getirmiş. komutan ve askerler ayrandan içmişler. ayranı içen komutan bunu pek bi beğenmiş sonra bir daha istemiş. bu evden kana kana ayran içen komutan ve askerler camız ayranını çok beğenmişler, kendi aralarında ve yöre halkı arasında bu deyim "yandım çavuş ayran getir" diye dillenmiş...yandım çavuş ayranı deyimi buradan kaynaklanmış ve hala yörede kullanılmakta imiş.amma velakin bu ayranın hikayesi değilmiş. bu yandım çavuş hikayesi imiş. mert altan adındaki genç bir girişimci dede korkut masallarından esinlenmiş ve bu ayranı icat etmiş. sonra da bu hikayeden kaynaklanan deyişi de icadına isim olarak seçmiş.
