1821 mora isyanına el altından destek olduğu gerekçesiyle fener rum patrikhanesi önünde idam edilen ve cesedi 3 gün teşhir edilip haliç'e atıldığı rivayet edilen rum patriği. her ne kadar isyancılara göz dağı vermek gibi sebeplere istinâden böyle ağır bir cezalandırılma yoluna gidildiyse de başta ahmed cevdet paşa olmak üzere dönemin önde gelen tarihçilerince bunun büyük bir hata olduğu, rumlarca sevilen ve saygı gören bir kişilik olan 80 yaşındaki gregorios'un bu şekilde idamının isyanı büyüttüğünü ve yunanistan'ın kurulmasına sebep olduğunu söylerler.
bir de uzun yıllar rus büyükelçiliği vazifesinde bulunmuş general ignatiev'in hatıralarında yayınladığı söylenen, gregorios'un rus çarına mektubu vardır. (bana pek inandırıcı gelmiyor)
"türkleri madden ezmek ve yıkmak mümkün değildir. çünkü türkler çok sabırlı ve dayanıklı insanlardır. gayet mağrurdurlar ve izzeti nefis sahibidirler. bu hasletleri de dinlerine bağlılıklarından, kadere rıza göstermelerinden, ananelerinin kuvvetinden, padişahlarına, kumandanlarına, büyüklerine olan itaat duygularından gelmektedir. türkler, zekidirler ve kendilerini müspet yolda sevk ve idare edecek reislere sahip oldukları müddetçe de çalışkandırlar. gayet kanaatkardırlar. onların bütün meziyetleri, hatta kahramanlık ve şecaat duyguları da, ananelerine olan bağlılıklarından, ahlaklarının yüksekliğinden gelmektedir. türklerde evvela itaat duygusunu kırmak ve manevi bağlarını kesmek, dini metanetlerini zaafa uğratmak icap eder. bunun da en kısa yolu, milli anane ve maneviyatlarına uymayan yabancı fikirler ve hareketlere onları alıştırmaktır. türkler hârici mukavemeti reddederler. haysiyet hisleri buna engeldir. velev ki, geçici bir zaman için zahiri kuvvet ve kudret verse de türkler hâricî muavenete (yardıma) alıştırılmalıdır. maneviyatları sarsıldığı gün, türkleri kendilerinden şeklen çok kuvvetli, kalabalık ve zahiren hâkim kuvvetler önünde zafere götüren asıl kuvvetleri sarsılacak ve maddi vasıtaların üstünlüğü ile yıkmak mümkün olacaktır. bu sebeple osmanlı devleti’ni tasfiye için mücerret olarak harp meydanlarındaki zaferler kâfi değildir. ve hatta sadece bu yolda yürümek, türklerin haysiyet ve vakarlarını tahrik edeceğinden hakikatlere nüfuz edebilmelerine sebep olabilir. yapılacak olan, türklere bir şey hissettirmeden bünyelerindeki bu tahribatı tamamlamaktır."
ayrıca (bkz:kin kapısı)
bir de uzun yıllar rus büyükelçiliği vazifesinde bulunmuş general ignatiev'in hatıralarında yayınladığı söylenen, gregorios'un rus çarına mektubu vardır. (bana pek inandırıcı gelmiyor)
"türkleri madden ezmek ve yıkmak mümkün değildir. çünkü türkler çok sabırlı ve dayanıklı insanlardır. gayet mağrurdurlar ve izzeti nefis sahibidirler. bu hasletleri de dinlerine bağlılıklarından, kadere rıza göstermelerinden, ananelerinin kuvvetinden, padişahlarına, kumandanlarına, büyüklerine olan itaat duygularından gelmektedir. türkler, zekidirler ve kendilerini müspet yolda sevk ve idare edecek reislere sahip oldukları müddetçe de çalışkandırlar. gayet kanaatkardırlar. onların bütün meziyetleri, hatta kahramanlık ve şecaat duyguları da, ananelerine olan bağlılıklarından, ahlaklarının yüksekliğinden gelmektedir. türklerde evvela itaat duygusunu kırmak ve manevi bağlarını kesmek, dini metanetlerini zaafa uğratmak icap eder. bunun da en kısa yolu, milli anane ve maneviyatlarına uymayan yabancı fikirler ve hareketlere onları alıştırmaktır. türkler hârici mukavemeti reddederler. haysiyet hisleri buna engeldir. velev ki, geçici bir zaman için zahiri kuvvet ve kudret verse de türkler hâricî muavenete (yardıma) alıştırılmalıdır. maneviyatları sarsıldığı gün, türkleri kendilerinden şeklen çok kuvvetli, kalabalık ve zahiren hâkim kuvvetler önünde zafere götüren asıl kuvvetleri sarsılacak ve maddi vasıtaların üstünlüğü ile yıkmak mümkün olacaktır. bu sebeple osmanlı devleti’ni tasfiye için mücerret olarak harp meydanlarındaki zaferler kâfi değildir. ve hatta sadece bu yolda yürümek, türklerin haysiyet ve vakarlarını tahrik edeceğinden hakikatlere nüfuz edebilmelerine sebep olabilir. yapılacak olan, türklere bir şey hissettirmeden bünyelerindeki bu tahribatı tamamlamaktır."
ayrıca (bkz:kin kapısı)
