zaman – dertli sözlük

zaman

kaotikliğin artış miktarı kapalı gözlemlenebilir sitemlerde entropinin artış miktarı. kendisi bir orantıdır. göksel cisimlerin aranlanması veya atom altı parçacıkların gözlemlenmesi ile ölçülebilir.
--alıntı--
fizikte zamanın oku düzensizliğe doğru olan eğilimdir. fizikçi ve yazar sean carroll'un sözleriyle, “bu odadaki tüm havayı alıp köşeye koyarsanız, bu düşük entropidir. sonra gitmesine izin veriyorsunuz ve sonunda odayı dolduruyor ve sonra duruyor. ve sonra hava hiçbir şey yapmıyor. o zaman değişirken, zamanın bir oku vardır, ama bir kez dengeye ulaştığınızda ok durur..." şimdi bu soğuk bir oda!

carroll'ın söylediği şey, varsayımsal hava odasında mevcut olan tek saatin (zamanın) entropiye doğru ilerleme hızı olduğudur. bu, hava parçacıklarının tahmin edilebilir hareketidir. entropiye doğru daha fazla ilerleme mümkün olmadığında ve bu nedenle de herhangi bir hareket olmadığında, saat çalışmayı durdurur. yalnızca nesnelerin birbirine göre hareketleri olduğu sürece yararlıydı ve bu durumda "zamanın sonu" bir anlam ifade ediyor, çünkü entropiyi artıramamak her şeyin uzun, çok uzun bir süre ölü olduğu anlamına geliyor.
--alıntı--
sürekli geçip gidendir.nasıl geçtiği önemli olandır.faydalı amellerle mi yoksa boşa koşturulan günlerle mi? haftalar,aylar,seneler göz açıp kapayana kadar geçip gidiyor.muhasebesini yapan kazanıyor.
bekleyince yavaşlar gecikince hızlanırüzülünce can yakarmutlu olunca kısalıracı çekince bitmek bilmezsıkılınca uzar demiş. i̇bn- i haldun
depolanamaz, devredilemez, kiralanamaz... necip fazıl'ın deyimiyle zaman, kadans dedikleri âhenk helezonuna vak'aların posasını değil de keyfiyetini yerleştirmek işinden başka gaye tanımaz... ayrıca bu isimde her kelimesi tahlile müsait bir şiiri vardır.nedir zaman, nedir?bir su mu, bir kuş mu?nedir zaman, nedir?i̇niş mi, yokuş mu?bir sese benziyor;arkanız hep zifir!bir sese benziyor;önünüz tüm kabir!belki de bir hırsız;i̇zi, lekesi var.belki de bir hırsız;o yok, gölgesi var.annesi azabın,sonsuzluk, şarkısı.annesi azabın,cinnetin tıpkısı.i̇çimde bir nokta;dönüyor aleve.i̇çimde bir nokta;beynimde bir güve.akrep ve yelkovan,varlığın nabzında.akrep ve yelkovan,yokluğun ağzında.zamanın çarkları,sizi yürütüyor!zamanın çarkları,beni öğütüyor.zaman her yerde veher şeyin içinde.zaman her yerde veacem’de ve çin’de.kime kaçsam ondan;ha yakın, ha ırak?kime kaçsam ondan;ya sema, ya toprak…
çoğu kere " kullanmak" kelimesiyle birlikte telaffuz edilendir. zaman mı bizi kullanıyor yoksa biz mi zamanı kullanıyoruz işte bunu zaman gösterecek.