rashid khalidi – dertli sözlük
"the hundred years' war on palestine" filistin'e yuz yillik savas isimli kitabin yazari.
isgalin ve nakbanin nerdeyse bir asra yaklasan ve hala devam eden tarihini anlatan yazar. kitap, basindan ortasina kadar huzun dolu. sonuna daha varamadim. turckesini goremedim, umarim yakin zamanda cikar.
bazi ozet noktalar:

filistin topraginin siyonistlere vaadi her ne kadar balfour vesilesiyle ingilterenin fikri gibi olsa da, aslinda fransanin da daha once benzer fikri var ve bu baslangicta masum degiller. ama elbet ingiltere basi cekiyor. avrupanin siyonist devletin kurulmasini istemesi, yardimseverlikten degil, aslinda bugun herkese taktiklari kulbun kendilerinde olmasindan, yahudi dusmanligindan (antisemitizm)

1900 civarinda filistindeki yahudi nufusu %6 civarinda ve birlikte baris icinde yasaniyor. siyonist goc ile birlikte bunlar digerlerine karissa da, bunlari siyonistlerden ayirmak lazim. yani anavatani filistin olan yahudiler var.

1917-1945-47 arasi ingiliz mandasi altinda geciyor. muthis bir siyonist goc ve nufus hareketi basliyor. flilistinde yasamayan toprak agalarindan tarim topraklarinin alinmasi ve oradaki filistinli nufusunun atilmasi da bu donemde. "topraklarini satmislar" iddiasinin dayanagi bu olabilir ama filistinli kimseler toprak satip goc ediyor gibi anlasilmamali.

1936'da nufus hareketi, siyonist ve ingiliz baskisi ile isyan cikiyor. ingiltere 100 bin kisilik kuvvet ile isyani birkac sene icinde bastirabiliyor. her 4 filistinli erkek icin bir ingiliz askeri. 80 milyonluk turkiye icin 10 milyon asker gibi bir oran. yetiskin erkek nufusun -17 gibi orani ya olduruluyor, yaralaniyor, hapse atiliyor ya da surgune gonderiliyor. tabii bu arada siyonistler de ingilizlere yardim ederek ordusunu kurmus, silahlandirmis ve egitmis oluyor. yani filistin cok ciddi bir kurtulus savasi vermis ama karsisinda dunyanin super gucu oldugu icin basarili olamamis. tabii o donem de cogu arap devletleri de ingiliz egemenligi altinda.

kitabin yazari, filistinin koklu ailelerinden birinden geliyor, akademisyen ve tarihci. diger kitaplari akademik kitap iken, bunu genele hitaben yazmis. sahip oldugu egitim ve donanim, eristigi yazili ve sozlu kaynaklar, olaylara bazen birinci ve ikince dereceden vakif olmasi (babasinin bm calisani olup 1967 savasi gunlerinde yazarin da olaylari babasiyla takip etmesi) ve filistinli olmasi hasebiyle, filistin yakin tarihini anlamak icin paha bicilemez bir kaynak.