dilde fikirde işte birlik – dertli sözlük
kırım türklerinden eğitimci, yayıncı ve siyaset adamı olan i̇smail gaspıralı'nın sözüdür. büyük türk birliğiülküsüne yönelik çözüm önerisidir.gaspıralı, düşüncelerini 1883'te kurduğu ve 1918'e kadar varlığını sürdüren "tercüman" adlı gazetesiyle yaymıştır. yayınlarında türk halklarını birlik ve dayanışmaya çağırmıştır.dilde, fikirde, işte birlik! sözüyle türk halklarındaki birlikteliğin temel ilkelerini oluşturmuştur. gaspıralı, modernleşmenin tek yolunun eğitim olduğuna inanıyordu. o çoğunlukla din üzerinde yoğunlaşan eğitim sistemini eleştirdi ve çocukların ana dillerini daha etkili konuşmalarını sağlayacak yeni bir öğretim sistemi kurdu, bu şekilde yeni müfredatı sundu. 1881 tarihli bir yazısında:- geri kalmışlığımızın tek nedeni cehaletimizdir. avrupa'da neyin icat edildiğine veya neler olduğuna dair hiçbir fikrimiz yok. bu izolasyondan kurtulmak için bunları okuyabiliyor olmamız gerekirdi; avrupa fikirlerini yine avrupalı kaynaklardan öğrenmeliyiz. i̇lk ve orta okullarımızın müfredatlarına bu dersleri koymalıyız ki, göz bebeklerimiz yani öğrencilerimiz bu fikirlere ulaşabilsin. -diyerek düşüncelerini ortaya koymuştur.