mahmud ahmedinejad – dertli sözlük
ahmedinejad, kuzey iran'da, tahran eyaleti'ne doğudan komşu olan semnan eyaleti'nin garmsar kenti yakınındaki aradan köyünde bir nalbantın oğlu olarak dünyaya gelmiştir.

1976 yılında ülke genelinde yapılan üniversite giriş sınavında 132'nci olarak iran bilim ve teknoloji üniversitesi'nin inşaat mühendisliği bölümüne girmiştir. tahran belediye başkanlığı'ndan önce iran bilim ve teknoloji üniversitesi'nde öğretim üyeliği yapmaktaydı. tahsilini de bu üniversitede yapmıştır. tahran'a 400 km uzaklıktaki erdebil eyaleti'nin valilik makamınına atanmış aynı zamanda tahran'daki iran bilim ve teknoloji üniversitesi'nden verilen phd diploması, doktora ve valiliğin yanında yaptığı öğretim üyeliği görevine karşı profesör ünvanı bulunmaktadır.

cumhurbaşkanı seçilmeden önceki dönemde, (3 mayıs 2003 ile 28 haziran 2005 arasında tahran belediye başkanlığı yapmıştır. mesleği inşaat mühendisliğidir. 24 haziran 2005 iran cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda seçilmiş, 3 ağustos 2005'de ardarda 8 yıllık cumhurbaşkanlığı süresini doldurduğu için makamından çekilen muhammed hatemi 'nin yerine cumhurbaşkanlığına başlamıştır.

siyasi güç zeminini iran inşaat sektörünün lobi kuruluşu olan islami iran inşaatçılar ittifakı'ndan (abadgaran) aldığı kabul edilmektedir. abadgaran, iran cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ilk turunda iki aday arasında (ahmedinecad ve muhammed bager galibaf) bölünmüş, ikinci turda ahmedinecad'ın arkasında toplanmıştır. böylece, 1000 kadar adayın iran anayasa muhafızları konseyi tarafından elenmesinden sonra ilk tura katılabilen 7 aday arasında en fazla oyu almış bulunan (ahmedinecad ilk turda % 19.48 oranında oy almıştı) eski (hatemi'den önceki) cumhurbaşkanı haşimi rafsancani 'ye karşı ikinci turda teke tek yarışarak oyların % 61.69'unu elde etmiştir. muhalifleri seçime hile karıştığı ithamlarını dile getirmişlerdir. ikinci tura iran'lı seçmenlerin % 59'u katılmıştır.

hakkındaki genel yargı islamcı ve popülist görüşleri savunan bir dini muhafazakar olduğu yönündedir. sade yaşantı tarzının, iyi eğitim mazisi ile dürüst politikaları kaynaştırdığı imajının ve popülist görüşlerinin iran toplumunun fakir tabakaları nezdinde popülerlik kazanmasına yol açtığı belirtilmektedir. 'yapılabilir ve yapabiliriz' (ù…ûœâ€œø´ùˆø¯ ùˆ ù…ûœâ€œøªùˆø§ù†ûœù…) sloganı etrafında oluşturulmuş cumhurbaşkanlığı programının belirsizlikler içerdiği görüşleri ortaya atılmıştır. hedeflerinden biri iran'ın petrol gelirlerinin fakir halka yansıtılmasıdır.

dış politika açısından, abd ile ilişkilerde hiçbir açılım gösterilmemesi gerektiğini net bir şekilde savunmuştur. birleşmiş milletler 'e defalarca suçlamalarda bulunmuş, iran'ın nükleer programını sürdürmesi gerektiğini açık bir dille ifade etmiştir. bir basın mensubunun siyasi tutukluların salıverilmesinden bahsi üzerine 'hangi siyasi tutuklular? amerika'dakiler mi?' diye sormuş, bilinen diğer bazı ülkeler nükleer programlar geliştirirken iran'ın neden geliştiremeyeceğini sorgulamış, birleşmiş milletler'in 5 daimi üyesinin bazı ayrıcalıkları olduğuna göre islam dünyasının aynı ayrıcalıkları neden alamayacağını dile getirmiş, son olarak da yahudi soykırımı'ndan neden filistinlilerin etkilendiği konusunu ortaya atmıştır. cumhurbaşkanlığına seçildikten sonra bunu 'yeni bir islam devrimi' (veya, bulunduğumuz hicri takvim yılından hareketle, '1384 islam devrimi' olarak nitelemiş, bu devrimin yakında bütün dünyaya erişeceği müjdesini vermiştir. ilk etapta bölge ülkeleri arasında (vizelerin kaldırılması yoluyla) seyahat hürriyetini ve bağların kuvvetlendirilmesini savunmaktadır.

rehineler krizi'ne doğrudan katıldığına ilişkin iddialar, cumhurbaşkanı seçilmesinin hemen ardından, avusturya'da kürt muhalifleri bizzat öldürttüğü iddiaları ve tahran evin hapishanesinde siyasi suçluların idam edildiği haberleri ile eşzamanlı olarak dünya basınında yer almıştır. ıran dışında bulunan devrim zamanında sol gruplara mensup olan kişiler 1979-1985 arasında hapishanede bulundukları dönemde, onlara işkence uygulayan "mirzayi" adında bir işkencecinin eşkalinin tam ahmedinejadın genölik fotoğraflarına uyduğunu ve bu şahısın hapishanelerde ayakları matkap ile delme, konuşturmak için tutuklunun arkadşının kafasına sıkma gibi insanlık dışı işkence türlerinin uyguladığını anlatmışlardır. ayrıca ahmedinejadın ayetullah sadegh khalkhalinin ölüm mangasında bulunduğunu da iddia etmişlerdir. bu suçlamaları reddetmişler, a.b.d. başkanı george w. bush temmuz 2005'de ahmedinecad'ın rehineler krizine katılımına ilişkin iddiaların ciddi olduğunu ve soruşturulacağını belirtmiş ise de, henüz bir soruşturma başlatılmamıştır. iddialar dünya basınına kriz döneminin amerikalı rehinlerinden 5'i tarafından yapılan açıklamalar ve teşhisler sonrasında yansımıştır. açıklamalarda bulunanlardan biri cıa mensubudur, farsça bilen bir diğeri de emekli kara albaydır. bu eski rehineler ahmedinejad'ı 'sert ve gaddar bir soruşturmacı' olarak tanımlamaktadırlar. teşhis yapmaları istenen diğer eski rehineler emin olamadıklarını belirtmişlerdir.

iran-ırak savaşı öncesinde iran devrim muhafızları'na (pasdaran) katılmıştır. savaş esnasında kerkük'te gizli operasyonlar yürüttüğü bilinmektedir. iran devrim muhafızları 6. ordusu başmühendisliği yapmış, savaştan sonra maku ve hoy vilayetleri vali yardımcılığı ve valiliğine atanmıştır. 1993-1997 arasında erdebil vilayetinin valiliğini yürütmüştür. ancak seçmenlerin % 12'sinin katılımının muhafazakar adayların önünü açtığı 2003 tahran belediye başkanlığı seçimleri sonrasında başkentin belediye başkanlığını elde etmesine değin iran siyasi panoramasında tanınan bir kişi değildi. belediye başkanlığı esnasında önceki başkanlarca açılmış kültür merkezlerine dini vurguyu ciddi bir oranda yerleştirmesi, belediye binalarında kadınlar ve erkekler için ayrı asansörler kullanımı zorunluluğunu getirmesiyle dikkati çekmiştir. tahran meydanlarında iran-ırak savaşı'nda ölenlerin anısının en canlı bir şekilde (bazı meydanlar açık mezarlıklara dönüştürülerek) yaşatılmasını önermiştir. fakir kesime gıda yardımı programları da icraatlarını tamamlayan bir unsur olmuştur. belediye başkanlığı ile beraber başkentin en önde gelen gazetesi 'hemşeri'nin yöneticiliğini ele geçirmiş, gazeteyi siyasi programının odak noktalarından biri haline getirmiştir. gazete kadrosundan iran basın dünyasının yükselen yıldızlarından kadın gazeteci nafize kuhnavard'ı, hatemi'ye rejimin kırmızı çizgileri ve yasa dışı istihbarat örgütleri hakkında uygunsuz bulduğu bir soru sorduğu için, türkiye ve azerbaycan için casusluk yaptığı gerekçesiyle kovması gündemi meşgul etmiştir. ancak bizzat hatemi ile de aralarında tartışmalar cereyan etmiştir.

ilk icraatlarından biri yeni evli çiftlere iş ve konut edinebilmeleri için iran petrol gelirlerinden ayrılan 1.3 milyar dolarlık bir fonun yürürlüğe konulması olmuştur (imam rıza aşk fonu).

2009 iran başkanlık åžeçimlerinde % 63.36'yla tekrar iran cumhurbaşkanı seçildiği iddia edilmiş ülke genelinde büyük tepkiye neden olmuştur. günlerce süren protestolar devrim muhafızları tarafından sert bir şekilde bastırılmaya çalışılmıştır. resmi dünya af örgütünün rakamlarına göre 76 kişi bu olaylarda direk kurşunlanarak öldürülmüştür ancak mahmut ahmedinejad hükümeti karşı atakta aslında 7 milisin cıa, mosad ve mı6'e bağlı örgütler tarafından öldürüldüğünü, sokaklarda öldürülen insanların ise aynı örgütlere bağlı kimseler tarafından öldürüldüğünü iddia etiştir

mahmud ahmedinejad, cumhurbaşkanı seçildiği 3 ağustos 2005 yılından 14 ağustos 2008 tarihine kadar türkiye'ye resmi veya gayriresmi herhangi bir ziyarette bulunmamıştır. bu dönem içinde türkiye'deki mevkidaşları ahmet necdet sezer (görev aralığı 5 mayıs 2000-27 ağustos 2007) ve abdullah gül (görev aralığı 28 ağustos 2007- )'dür. bu dönem içindeki 2 yıllık ahmet necdet sezer döneminde ahmedinejad'ın cumhurbaşkanı seçilmesiyle alakalı resmi kutlama mesajı gönderilmesinden başka herhangi bir diplomatik ilişkide bulunulmamış, türkiye tarafından da resmi bir ziyaret talebi gönderilmemiştir. abdullah gül'ün davetiyle 14 ağustos 2008'de istanbul'a gelen ahmedinejad, ankara'daki resmi anıtkabir ziyaretini de yapmamıştır. buna gerekçe olarak da türkiye'ye iş gezisi için geldiği belirtilmiştir.

ahmedinejad türkiye'yi çok sevdiğini ve ilişkilerinin her zaman iyi olacağını belirtmiştir. ahmedinejad, daha sonra “türk dili ve edebiyatının üniversitelerde okutulması için kültür åžurası’nda karar aldıklarını ve bunun bir süre önce tebliğ edildiğini” belirterek ve türkçe'yi iran kültürünün bir sermayesi olarak nitelendirmiştir. ahmedinecad, türkçe'nin her bakımdan mükemmel, az kelimeyle çok ve derin anlamlar ifade edildiğinden birçok dilden üstün olduğunu belirtmiştir. türkiye ile vizelerin kaldırmıştır.

2008 yılında isedak toplantısına katılmak için geldiği türkiye'de yaptığı açıklamada; bölge ülkelerinin ortak pazar bilinciyle hareket etmesi halinde ekonomik olarak ilerleyeceğini ve küresel sermayeye karşı bir direnç oluşturabileceğini belirterek ortak para kullanımı ile ilgili türkiye'nin de desteğini istemiştir. yaptığı konuşmada:

bizim iktisatlarımız birbirinin yanında yer alırsa, el ele verirsek büyük bir ekonomiye sahip oluruz ve çok hızlı bir şekilde ilerleyebiliriz

böyle bir konuda iran ile türkiye bir karar almıştır. suriye ve ırak da bu uygulama safhasına girecek. rusya'nın da buna katılmasına sıcak bakıyoruz. doların verdiği zararları bir noktada önlememiz gerekiyor

dolar'la irtibatın bizlere hiçbir menfaati yoktur, zararı vardır. milli paralarla alışveriş etmek milletlerin lehinedir. orada bunu sıcak karşıladılar, ama bunu uygulamak için bir ön hazırlığa, karşılıklı anlaşmaya, çalışmaya ihtiyaç vardır. åžimdilik yalnız iran ile türkiye arasında karar alınmıştır. ümit ederim bu yakın zamanda genişleyecektir ve başka ülkeleri de içerisine alacaktır. şeklinde açıklama yapmıştır.

mahmud ahmedinejad, esasen yahudi halkına ve dinlerine bir düşmanlığı olmadığını, sadece siyonist düşünceye ve eylemlerine karşı olduğunu açıklamalarında siyonistler ifadesini kullanarak belli etmektedir ayrıca yahudiler ile siyonistleri karıştırmamaya özen göstermektedir.keza siyonist düşünce tarzına destek olmadıkları gibi siyonizmi eleştiren yahudi heyetlerini kabul ederek görüşmektedir.

ahmedinejad, 1988 yılında kurulan ve 108 devlet tarafından tanınan (bm tarafından tanınmamıştır) filistin devleti'ni zorba güçlere karşı mücadelenin simgesi olarak tanımlayarak açık olarak destek vermiş ve iran'ın resmi olarak tanımadığı israil'i işgalci kuvvet olarak tanımlamıştır

2008 yılındaki iran genel seçimlerinden sonra ingiliz daily telegraph gazetesi ahmedinejad'ın yahudi kökenli olduğu iddiasını ortaya atmıştır. bu iddianın dayanağı ise ahmedinejad'ın eskiden bir yahudi ismini çağrıştıran soyadına (saburciyan) sahip olmasıdır.fakat gerek dış basındaki gazeteciler gerekse yahudi kökenli bilimadamları bu iddianın doğru olmadığı görüşündeler. aksine ahmedinejad'ın çok dindar bir åžii ailesine mensup olduğu, annesinin ise soyunun peygamber soyuna dayanandığı ve seyyide ünvanına sahip olduğu belirtiliyor. bu ünvanı ise yahudi kökenli birisinin veya onun soyunun alması mümkün değildir.
her gördüğümde" ah birde ehli sünnet olsaydın tam gönlüme taht kuracaktın" dediğim iran devlet başkanı..
ruhani'den önceki iran cumhurbaşkanı.

iran için idealist bir cumhurbaşkanıydı. dünyadaki tüm şiileri mobilize etti. bunda en büyük etken abd'ye karşı sert çıkışları ve kıyametçi politikasıdır. bugün iran'ın suriye'de savaşmasının en büyük nedenlerinden birisi de ahmedinejad döneminden kalan kıyametçi politikadır. kendi inançlarındaki kayıp mehdi'nin geleceğini ve bunun için suriye'ye gitmek gerektiğini defalarca dile getirdi.

ahmedinejad bu kıyametçi politikasına en büyük etken saplantılı bir şekilde hurufilerle içli dışlı olmasıydı. hurufilerden aldığı bilgilere göre politika geliştirmiştir. bunun yanında iran'da aşırı sağ grupların istekleri doğrultusunda hareket etmiştir. humeyni'nin geliştirdiği politikayı bir sonraki safhaya taşıyan ahmedinejad olmuştur.