1971 yılında, 14-20 ağustos tarihleri arasında, stanford üniversitesinde psikoloji profesörü olan philip zimbardo yönetiminde gerçekleştirilmiş, bence yapılmış en ilginç deneylerden biri olan deney.
hapishane ortamının, gardiyan ya da mahkum olmanın, psikoloji üzerindeki etkilerini gözlemleme amaçlı yapılmış bir deney.
24 tane erkek öğrenci var denek olarak. bir kısmı mahkum, bir kısmı gardiyan oluyor. stanford üniversitesinin hapishane olarak dekore edilen bodrum katına getiriliyorlar. hapishanede mahkumlara ne yapılırsa o oluyor başta. önce soyunuyorlar, ilaçlanıyorlar, sonra hücrelere giriyorlar. birbirlerine numaralarıyla sesleniyorlar, kurallara uymak zorundalar.
gardiyanların görevi otorite kurmak, düzeni korumak. gücü elde eden gardiyanların içlerindeki sadist ortaya çıkıyor ama iki günde. aşağılamaya, eziyete falan başlıyorlar. 77 numaralı mahkum ortalığı karıştırıyor sürekli. bir süre sonra hapishanedeki şiddet çığırından çıkıyor. başta normal, sağlıklı olan insanlar bu ortamda birer suçluya, hasta ruhlu sadist tiplere dönüşüyor. ya da içlerindeki, uygun koşulları elde edince çıkıyor olmalı. nitekim yaralılar, sinir krizi geçirenler, kendinden geçenler derken 14 gün yapılması planlanan deney 6 günde bitiriliyor. bence çok bile sürmüş.
bu durumda hapishanelerin amacı ıslah etmekse, gerçek olmayan bir hapishane bile nasıl sağlıklı birini suç işlemeye itebiliyor? gerçeklerinin tamamı da böyle değil ama elbette azımsanamayacak miktarda mevcut böylesi hapishane.
deneklerin bazıları: http://www.youtube.com/watch?v=760lwympxbc
bir de deneyden uyarlama iki film var. deney, kafada daha somut hale geliyor böyle.
(bkz:das experiment)
(bkz:the experiment)
hapishane ortamının, gardiyan ya da mahkum olmanın, psikoloji üzerindeki etkilerini gözlemleme amaçlı yapılmış bir deney.
24 tane erkek öğrenci var denek olarak. bir kısmı mahkum, bir kısmı gardiyan oluyor. stanford üniversitesinin hapishane olarak dekore edilen bodrum katına getiriliyorlar. hapishanede mahkumlara ne yapılırsa o oluyor başta. önce soyunuyorlar, ilaçlanıyorlar, sonra hücrelere giriyorlar. birbirlerine numaralarıyla sesleniyorlar, kurallara uymak zorundalar.
gardiyanların görevi otorite kurmak, düzeni korumak. gücü elde eden gardiyanların içlerindeki sadist ortaya çıkıyor ama iki günde. aşağılamaya, eziyete falan başlıyorlar. 77 numaralı mahkum ortalığı karıştırıyor sürekli. bir süre sonra hapishanedeki şiddet çığırından çıkıyor. başta normal, sağlıklı olan insanlar bu ortamda birer suçluya, hasta ruhlu sadist tiplere dönüşüyor. ya da içlerindeki, uygun koşulları elde edince çıkıyor olmalı. nitekim yaralılar, sinir krizi geçirenler, kendinden geçenler derken 14 gün yapılması planlanan deney 6 günde bitiriliyor. bence çok bile sürmüş.
bu durumda hapishanelerin amacı ıslah etmekse, gerçek olmayan bir hapishane bile nasıl sağlıklı birini suç işlemeye itebiliyor? gerçeklerinin tamamı da böyle değil ama elbette azımsanamayacak miktarda mevcut böylesi hapishane.
deneklerin bazıları: http://www.youtube.com/watch?v=760lwympxbc
bir de deneyden uyarlama iki film var. deney, kafada daha somut hale geliyor böyle.
(bkz:das experiment)
(bkz:the experiment)
