oruç – dertli sözlük
insanı nefsine karşı güçlendiren, iradesini yükselten ibadet.
24 saat saat içinde insana hem açlığın en dip noktasını hem yemekle buluşma anını ve ardından gelen nimetle dolu ortamı ve hem de tekrar aç kalacak olduğunu bilme ahdiyle tekrar yemek yeme durumunu yaşatan, insanı halden hale sokan ve insanlığını kavramaya iten eylem.
kur'an-ı kerim, müslümanı ilgilendiren her konu gibi oruç konusunda da gerekli olan tüm temel bilgileri vermiş, temel bilgiler dışında kalan konuları ise insanın aklına ve vicdanına bırakmıştır.

bakara suresi 183. ayet: "siz ey iman edenler! oruç, sizden öncekilere farz kılındığı gibi size de farz kılındı, ki allah'a karşı sorumluluğunuzun bilincine varasınız!"

bu ayette dikkat edilecek birkaç husus bulunmaktadır. öncelikle "oruç" ibadeti "iman edenler" üzerine farzdır. burada "iman edenler" olarak kayıt düşülmesini doğru anlamak ve gerek diliyle gerekse yaşantısıyla "imansızlığını ortaya koyanlardan" bu farzı yerine getirmelerini bekleme garipliğine düşmemek gerekmektedir. elbette burada "iman etmek" ne demektir bunun müslümanlarca iyi anlaşılması gerekir. iman etmeyi "kelmei şahadeti söylemek" olarak algılayanların tüm yaşamını çok ciddihüsranlarla yaşayacağı ve bu tip konuların içinden çıkamayacağı ortadadır.

dikkat edilmesi gereken ikinci konu ise ayetin son kısmında yer alan uyarıdır. orucun, iman edenlerin üzrine farz kılınmasının sebebi olarak: "allah'a karşı sorumluluğun bilincine varmak - takvaya ermek!" koşulu gösterilmektedir. yani takvaya erdirmeyen, sorumluluk bilincine vardırmayan bir aç ve susuz kalış "oruç" değildir! öyleyse oruç nedir?

burada, "takvaya ermek" yani "sorumluluk bilinci ile şuurlanmak" olgusunun nasıl olacağını kur'an-ı kerim'den iyi araştırmak gerekmektedir ki "oruç" realitesi anlaşılabilsin.

bakara suresi 184. ayet: "sayılı günlerde sizden kim, hasta veya seyahatte olursa, tutamadığının sayısı kadar diğer zamanlarda oruç tutmalıdır ve bunlardan gücü yetenlerin bir muhtacı doyurarak fidye vermesi onların üzerine bir yükümlülüktür. her kim, yapmaya yükümlü olduğundan daha fazla iyilik yaparsa elbette kendisine iyilik yapmış olur; ama eğer bilseydiniz oruç tutmanız sizin için daha hayırlıdır."

bu ayette görüldüğü üzere "hasta" ve "yolcu" için ruhsat verilmiştir. bu kişiler oruçlarını dilerlerse başka bir tarihe erteleyebilirler. ancak bu erteleme işini yapan hasta ve yolculardan maddi durumu iyi olanların, oruçlarını kaza etmleriyle beraber bir de yoksulu doyuracak kadar fidye vermeleri gerekmektedir.
sabır eğitimidir. sadece ağıza yiyecek bir şey almamak değil, aynı zamanda ağızdan çıkan söze de dikkat etmektir. korumaktır bütün ağzaları. haram olanı gördüğünde çevirmektir başı, nefsi için münakaşa girmeyip ben oruçluyum diyebilmektir. kulun rabbine verdiği sözü özüyle tutmasıdır ve rabbimizin kullarını en güzel şekilde terbiye etmesidir.
oruç açlık değil aşık işiymiş... aşk karın doyuruyor...diye ne de güzel tarif etmiş abimiz :) (ahmet bozkuş)