hey on beşli – dertli sözlük
hazin bir hikayesi olan bir türkü. (*)
şöyleki;

--spoiler--

ã‡anakkale savaşı sırasında, itilaf devletlerinin nisan 1915'ten itibaren kara çıkartmasına başlamalarıyla birlikte cephede takviye kuvvetlere ihtiyaç hã¢sıl olunca sultan v. mehmed reşad 14 mayıs 1331'de (27 mayıs 1915) bir irade (emir) yayınlayarak, askeri mükellefiyet kanunu'nda değişiklik yapmak ve lise talebelerini de cepheye çağırmak zorunda kalmıştı.

sultan reşad, yayınladığı iradede, mükellefiyet kanununun 42. maddesine ek olarak hazırlanan "kã¢tib-i sultaniye 10. sınıf müdaviminine mütedair (devam edenlere dair)" başlıklı fıkra hakkında şöyle geçici bir düzenleme yapma yoluna gitmişti:

"madde 1: mükellefiyet-i askeriye kanun-u muvakkatinin (geçici kanununun) 42. maddesindeki fıkra atiye (geleceğe) tezyil (ertelenmiş) olunmuştur. muayene-i intihaiye esnasında (muayene sonucunda) mekatib-i sultaniyenin (sultani mekteplerinin) onuncu sınıflarında bulunanlar da hizmet-i makzura (zikri edilen hizmet) hakkına nail olacaktır."

sultan v. mehmed reşad'ın iradesinden sonra harbiye nezareti de bir tebliğ yayınlayarak, 1314 (1896) doğumluların (yani 19 yaşındakilerin) henüz askerlik hizmetine çağrılmamışları ile 1315 (1897) doğumluların, bedenleri gelişmiş, harbe elverişli ve silah kullanmaya kabiliyetli olanlarından müsait bulunanların da kıtalara teslim olmalarını istemişti.
padişahın ve harbiye nezaretinin bu çağrısı üzerine, balıkesir, bursa, kütahya, manisa, adapazarı, izmir, aydın, muğla ve konya'nın, tahsilleri ve hayatlarının henüz başındaki bu yeni yetme gençleri, vatanın kendilerinden beklediği yüce vazifeyi hakkıyla ifa etmek azim ve inancıyla silã¢haltına koşacaklardı.

ekseriyeti 15 ila 19 yaşında olan bu genç bahadırların cepheye katılımları anısına anadoluda yakılan meşhur "hey onbeşli onbeşli" adlı türküde de söz konusu durum çok acı ve dramatik bir dille anlatılmıştır. burada sözü edilen "15'liler" 1315 doğumlulardır. yani 1 haziran 1897 ile 22 mayıs 1898 arasında doğan ve tam 18 yaşını doldurmuş olan gençlerdi. türküde, bu 1315'li gençlerden şöyle bahsediliyordu:

hey onbeşli onbeşli
tokat yolları taşlı
onbeşliler gidiyor
kızların gözü yaşlı
aslan yã¢rim kız senin adın hediye
ben dolandım sen de dolan gel beriye
fistan aldım endazesi onyediye
gidiyom gidemiyom
az doldur içemiyom
sevdiğim pek gönüllü
koyup da gidemiyom

--spoiler--