ismayıl hakkı baltacıoğlu – dertli sözlük
erken dönem cumhuriyet döneminin önemli isimlerinden biridir. "cumhuriyetçi muhafazakarlar"dandır. asıl ismi ismail hakkı olmasına rağmen sonradan kendisi ismini "türkçeleştirmek" gayesiyle ismayıl olarak değiştirmiştir. 1923 yılında darül funun rektörlüğüne getilrilmiştir. 1920'lerin sonlarında dinde reform fikrinin en önemli savunucuları arasındadır. şöyle bir hatıra anlatılır kendisi hakkında;

"1940’lı yıllarda diyanet i̇şleri başkanlığı da yapan şerafettin yaltkaya, o yıllarda kurumda çalışan yakın mesai arkadaşı m.asım köksal’a anlatıyor: “dolmabahçe sarayı’nda bir vakit bir toplantı düzenlendi. i̇zmirli i̇smail hakkı bey ve benim de medreseden hocam arapkirli hüseyin avni bey gibi birçok ilim adamı davetliler arasında. ben de oradaydım. i̇smail hakkı baltacıoğlu kürsüye çıkıp konuşmaya başladı: “efendiler! bizden dini bir reform yapmamız isteniyor. mesela camilere sıralar koyalım. i̇çeriye ayakkabı ile girilsin. sıraların üzerinde kur’an tercümeleri bulunsun, halk ibadet edeceği zaman onları okusun.

namazı hafifleştirelim. mesela yalnız kıyamda duranın namazı tamam olsun. yok eğer kıraat da edeyim derse, o da olur. bununla yetinmeyip “ben rüku ve secde de yapmak istiyorum” derse o da kabul edilsin. ama namazın yalnız bir rüknünü yapmak isteyenlerin namazı kabul edilsin.”

baltacıoğlu bunları söyledikten sonra, ben bekliyorum ki hocam arapkirli hemen “la yecuz; caiz değildir” diye gürlüyecek, ben de hemen onu destekleyeceğim. tam bunun için hazırlanmıştım ki, o kalleş adam (bu ifadeyi yaltkaya, hüseyin avni bey için kullanıyor) ne dedi biliyor musun? “efendim, olur ama sonradan kaza etmek lazım gelir!”