ingiliz iktisatçı. emperyalizmin önemli teorisyenlerinden birisidir. john a. hobson’un 1902 tarihli imperialism: a study eseri bu alandaki ilk çalışmadır. hobson’a göre emperyalizm, i̇ngiltere başta olmak üzere bir kısım avrupa devletlerinin son otuz yılda afrika, asya ve pasifik bölgelerinde işgal hareketlerinde bulunmaları veya buralarda siyasi hâkimiyet kurmaları anlamına gelmektedir. hobson’un kuramına göre emperyalizmin ortaya çıkmasındaki temel sebep finansal sistemin işleyişi ile ilgilidir. buna göre, emperyalizmin asıl motivasyonu gelişmiş kapitalist ülkelerdeki finansal oligarşinin kendi ülkelerindeki eksik tüketim yüzünden yeni pazarlar ve kârlı yatırım alanlarına yönelmesinden, dolayısıyla bir sermaye ihracı baskısından kaynaklanıyordu. hobson’un emperyalizm kuramı rosa luxemburg, r. hilferding, lenin ve bukharin gibi klasik marksist emperyalizm teorisyenlerine ilham kaynağı olmuştur.
vladimir lenin, 1916’da yayınlanan emperyalizm, kapitalizmin en yüksek aşaması başlıklı kitabında hobson’un çalışmasına birçok atıfta bulunmuştur. lenin’e göre emperyalizm “tekellerin ve mali-sermayenin egemenliğinin ortaya çıktığı; sermaye ihracının birinci planda önem kazandığı; dünyanın uluslararası tröstler arasında paylaşılmasının başlamış olduğu ve dünyadaki bütün toprakların en büyük kapitalist ülkeler arasında bölüşülmesinin tamamlanmış bulunduğu bir gelişme aşamasına ulaşmış kapitalizmdir”. bu anlamda, kapitalizmin sınırsız genişleme eğilimi ile beraber serbest rekabetin yerini tekelci kapitalizm almış, devlet gücünü de arkasına alan yeni pazar arayışları ise dünyanın emperyalist devletler arasında yeniden paylaşılmasını netice vermiştir. hobson’un aksine lenin, kapitalizmin emperyalizm aşamasına geçerek evrensel bir sömürgeci baskı sistemine dönüşmesinin kapitalizmin özünde olduğunu savunur. hobson’a göre ise sermaye ihracı kapitalist gelişmenin ortaya çıkardığı bir sonuçtur. bireylerin alım gücünün yükseltilmesi halinde eksik tüketim sorunu ortadan kalkacağı için emperyalizmin teşvik ettiği sermaye ihracına ve sömürge elde etme mücadelesine de ihtiyaç kalmayacaktır.
vladimir lenin, 1916’da yayınlanan emperyalizm, kapitalizmin en yüksek aşaması başlıklı kitabında hobson’un çalışmasına birçok atıfta bulunmuştur. lenin’e göre emperyalizm “tekellerin ve mali-sermayenin egemenliğinin ortaya çıktığı; sermaye ihracının birinci planda önem kazandığı; dünyanın uluslararası tröstler arasında paylaşılmasının başlamış olduğu ve dünyadaki bütün toprakların en büyük kapitalist ülkeler arasında bölüşülmesinin tamamlanmış bulunduğu bir gelişme aşamasına ulaşmış kapitalizmdir”. bu anlamda, kapitalizmin sınırsız genişleme eğilimi ile beraber serbest rekabetin yerini tekelci kapitalizm almış, devlet gücünü de arkasına alan yeni pazar arayışları ise dünyanın emperyalist devletler arasında yeniden paylaşılmasını netice vermiştir. hobson’un aksine lenin, kapitalizmin emperyalizm aşamasına geçerek evrensel bir sömürgeci baskı sistemine dönüşmesinin kapitalizmin özünde olduğunu savunur. hobson’a göre ise sermaye ihracı kapitalist gelişmenin ortaya çıkardığı bir sonuçtur. bireylerin alım gücünün yükseltilmesi halinde eksik tüketim sorunu ortadan kalkacağı için emperyalizmin teşvik ettiği sermaye ihracına ve sömürge elde etme mücadelesine de ihtiyaç kalmayacaktır.
