bir hocanın, hintli öğrencisine sorabileceği muhtemel soru. cevaben "evet hocam, umar abdulwahhab." denilebilir.
bekler miydin, zanneder miydin, böyle bir şey olabileceği aklına gelir miydi gibi anlamlara gelen içinde biraz da kırgınlık, üzüntü barındıran soru cümlesi.
mehmet akif ersoy'un 1918'de istanbul'un ve memleketin durumuna bakıp yazdığı, dönemin inanç atmosferini dehşetle yansıtan şiir.
(b: "odama girdim; kapıyı kapadım; ağlamaya başladım:
o gün akşama kadar islam'ın garibliğine,
müslümanların inhitã¢tına ağladım, ağladım... ")
sebîlürreşâd şimal müslümanlarından atâullah behâeddin
umar mıydın
görünmez âşinâ bir çehre olsun rehgüzârında;
ne gurbettir çöken i̇slâm'a i̇slâm'ın diyârında?
umar mıydın ki: ma'betler, ibâdetler yetîm olsun?
ezanlar arkasından ağlasın bir nesl-i me'yûsun?
umar mıydın: cemâ'at bekleyip durdukça minberler,
dikilmiş dört direk görsün, serilmiş bir yığın mermer?
umar mıydın: tavanlar yerde yatsın, rahneden bîtâb?
eşiklerden yosun bitsin, örümcek bağlasın mihrâb?
umar mıydın: o, taş taş devrilen, bünyân-ı mersûsun,
şu vîran kubbelerden böyle son feryâdı dem tutsun?
i̇şit: on dört asırlık bir cihânın inhidâmından,
kopan ra'dın, ufuklar inliyor, hâlâ devâmından!
civârın, manzarın, cevvin, muhîtin, her yerin mâtem;
kulak ver: çarpıyor bir mâtemin, kalbinde bin âlem!
ne hüsrandır ki: doldursun bugün tevhîdin enkâzı,
o, hâkinden nebîler fışkıran, iklîm-i feyyâzı!
gezerken tavr-ı istîla alıp meydanda bin münker,
şu milyonlarca îman "nehye kalkışsam" demez, ürker!
ömürlerdir bir alçak zulme miskin inkıyâdından,
silinmiş emr-i bi'l-ma'rûfun artık ismi yâdından.
hayâ sıyrılmış, inmiş: öyle yüzsüzlük ki her yerde...
ne çirkin yüzler örtermiş meğer bir incecik perde!
vefâ yok ahde hürmet hiç, emânet lâfz-ı bî-medlûl;
yalan râic, hıyânet mültezem her yerde, hak meçhûl.
yürekler merhametsiz, duygular süflî, emeller hâr;
nazarlardan taşan ma'nâ ibâdullâhı istihkâr.
beyinler ürperir, yâ rab, ne korkunç inkılâb olmuş:
ne din kalmış, ne îman, din harâb, îman türâb olmuş!
mefâhir kaynasın gitsin de, vicdanlar kesilsin lâl...
bu izmihlâl-i ahlâki yürürken, durmaz istiklâl!
sen ey bîçâre dindaş, sanki, bizden hayr ümîd ettin;
nihâyet, ye'se düştün, ağladın, ağlattın, inlettin.
samîmî yaşlarında coştu rûhum, herc ü merc oldu;
fakat, mâtem halâs etmez cehennemler saran yurdu.
cemâ'at intibâh ister, uyanmaz gizli yaşlarla?
çalışmak!.. başka yol yok hem nasıl? canlarla, başlarla.
alınlar terlesin, derhal iner mev'ûd olan rahmet,
nasıl hâsir kalır "tevfıki hakkettim" diyen millet?
i̇lâhî! bir müeyyed bir kerim el yok mu, tutsun da,
çıkarsın şark'ı zulmetten, götürsün fecr-i maksûda?
(istanbul, 1918)
(b: "odama girdim; kapıyı kapadım; ağlamaya başladım:
o gün akşama kadar islam'ın garibliğine,
müslümanların inhitã¢tına ağladım, ağladım... ")
sebîlürreşâd şimal müslümanlarından atâullah behâeddin
umar mıydın
görünmez âşinâ bir çehre olsun rehgüzârında;
ne gurbettir çöken i̇slâm'a i̇slâm'ın diyârında?
umar mıydın ki: ma'betler, ibâdetler yetîm olsun?
ezanlar arkasından ağlasın bir nesl-i me'yûsun?
umar mıydın: cemâ'at bekleyip durdukça minberler,
dikilmiş dört direk görsün, serilmiş bir yığın mermer?
umar mıydın: tavanlar yerde yatsın, rahneden bîtâb?
eşiklerden yosun bitsin, örümcek bağlasın mihrâb?
umar mıydın: o, taş taş devrilen, bünyân-ı mersûsun,
şu vîran kubbelerden böyle son feryâdı dem tutsun?
i̇şit: on dört asırlık bir cihânın inhidâmından,
kopan ra'dın, ufuklar inliyor, hâlâ devâmından!
civârın, manzarın, cevvin, muhîtin, her yerin mâtem;
kulak ver: çarpıyor bir mâtemin, kalbinde bin âlem!
ne hüsrandır ki: doldursun bugün tevhîdin enkâzı,
o, hâkinden nebîler fışkıran, iklîm-i feyyâzı!
gezerken tavr-ı istîla alıp meydanda bin münker,
şu milyonlarca îman "nehye kalkışsam" demez, ürker!
ömürlerdir bir alçak zulme miskin inkıyâdından,
silinmiş emr-i bi'l-ma'rûfun artık ismi yâdından.
hayâ sıyrılmış, inmiş: öyle yüzsüzlük ki her yerde...
ne çirkin yüzler örtermiş meğer bir incecik perde!
vefâ yok ahde hürmet hiç, emânet lâfz-ı bî-medlûl;
yalan râic, hıyânet mültezem her yerde, hak meçhûl.
yürekler merhametsiz, duygular süflî, emeller hâr;
nazarlardan taşan ma'nâ ibâdullâhı istihkâr.
beyinler ürperir, yâ rab, ne korkunç inkılâb olmuş:
ne din kalmış, ne îman, din harâb, îman türâb olmuş!
mefâhir kaynasın gitsin de, vicdanlar kesilsin lâl...
bu izmihlâl-i ahlâki yürürken, durmaz istiklâl!
sen ey bîçâre dindaş, sanki, bizden hayr ümîd ettin;
nihâyet, ye'se düştün, ağladın, ağlattın, inlettin.
samîmî yaşlarında coştu rûhum, herc ü merc oldu;
fakat, mâtem halâs etmez cehennemler saran yurdu.
cemâ'at intibâh ister, uyanmaz gizli yaşlarla?
çalışmak!.. başka yol yok hem nasıl? canlarla, başlarla.
alınlar terlesin, derhal iner mev'ûd olan rahmet,
nasıl hâsir kalır "tevfıki hakkettim" diyen millet?
i̇lâhî! bir müeyyed bir kerim el yok mu, tutsun da,
çıkarsın şark'ı zulmetten, götürsün fecr-i maksûda?
(istanbul, 1918)
