land and freedom – dertli sözlük
(senaryo: jim allen) ken loach'ın ispanya iç savaşına (komunist parti iktidarına, bölücü stalinizme, köylü ve işçi sınıfının franko'ya karşı güç koşullardaki örgütlenişine) bakış attığı filmdir.
david, ingiltere'de sıcak mücadele eksikliği nedeniyle pasif bir sosyalist konumundayken, ispanya'ya giderek orada komunist devrimi koruma mücadelesine katılır. david, sadece devrimi korumaya ve geliştirmeye olan açık, insani inancıyla (sevgilisini liverpool'da bırakarak) ispanya yoluna düşmüştür. köylü/işçi örgütlenmesi olan poum'a katılır, birkaç köyün faşistlerden kurtarılması için savaşır. fakat global koşulların etkisindeki stalinist zihniyet, yani komunist parti hükümeti bu anarşist halk gruplarına karşı tavır alır, kendilerine katılmalarını emreder. köylü halk da şeffaf bir birliktelik ister. bu sırada david, ani bir kararla komunist partiye katılmaya karar verir, fakat partinin kötü, kaba, yozlaşmış durumunu görüp derhal sıyrılır içlerinden ve eski mücadele safına geri döner. döndüğü yer, eğer duracak olursa bütün kazandığı gücü/enerjiyi kaybedecek olan halk ayaklanmasıdır. devrim ya hızla kendini güçlendirip genişleyecek yahut duraksadığı yerde faşistler tarafından delinip bitirilecektir, ki nitekim öyle olur. stalinistlerle troçkistlerin bu ayrışması nedeniyle derinleşen iç savaş sonucunda franko, komunist hükümeti devirip iktidara geçer. david, devrim mücadelesini hem köylü/işçi halkın içinde hem de (kısa bir süre) komunist partinin düzenli ordusunda deneyimler; fakat çıkış noktası ve kalbinin attığı damara geri dönmüştür, yani poum'a... ülkesine cesedi döner...

ken loach; sosyalist devrimi yönlendiren ve eline güç verdiği komunist partiyi global koşullarla çemberi içinde tutan, yeri gelince kp hükümeti üzerinden yoksul halkı ve gerillaları elimine eden ve nihayetinde komunist hükümeti faşist franko iktidarıyla değiştiren sistemi ve ona uyum sağlayan avrupa rasyonalizmini kadraja almıştır. film, devrim/çatışma sürecinde, ülkeler arası ilişkilere ve sermaye kuvvetine pek dikkat kesilmese de faydalıdır.
izlenmeye değerdir. iyi bir ken loach işidir. siyasetin sıcak damarında akar çünkü.