cemaleddin afgani

i̇brahim kalın'ın "islam, aydınlanma ve gelecek" adlı eserini henüz bitirdim. kitap muhteva açısından tatmin edici, istifade ettim. fakat birkaç yerde cemaleddin efgâni vurgusu ve alıntıları dikkatimi çekti. kalın'ın, efgâni'nin fikirlerinden etkilendiği anlaşılıyor. onu 'müslüman entelektüel' olarak görüyor. ben mezkur tarihi kişilik hakkında pek az malumata sahibim. nazarımda muteber bir itibarı da hiç olmadı. kimine göre ajan, kimine göre âlim, sahi kimdir bu adam? "eğer bilmiyorsanız bilgi sahibi olanlara sorun (nahl 43)" emri gereği öğrenmek için soruyorum.

islam tarihinde bu zat kadar tartışılan başka biri var mıdır?
muhtemelen yoktur.
fakat ilginçtir, bu zatı savunan da red edenler de afgani hakkında çok az malumat sahibi olanlar.
bir kere, bu adam kendi döneminde dahi tam anlaşılmamış, tanımlanamamış biri.

bu kadar az malumata rağmen nasıl islamcılık tartışmalarında ciddi bir yer kaplıyor? (kaldı ki islamcılık tartışmalarını da kısmen lüzumsuz buluyorum da, neyse.)
bu ilgi, sanırım, meçhul olanın cazibesinden.

velhasıl;
bir dönem yaşamış, bir şeyler yapmış vefat etmiş.
çok tartışılmasını yersiz buluyorum.
hem şahıslara takılmak da bir noktadan sonra istifadeye manidir. üstelik düşünceye de zarar verir.

islamcılık tartışmalarında ismi sıklıkla geçen kişidir. aslında isimler üzerinde durmak yersiz. isimlerin bir önemi yok. fakat islamcılık tartışmalarında fikirler isimlerle iç içe geçtiği için adından bahsedilir.
fikirleri hakkında birkaç şey söyleyelim:
1-gelenekelci görüş olarak tabir ettiği ehl-i sünneti bid'atçi ilan etmiştir.
2-dini yorumlamada yeni bir metod geliştirmiştir. dini yorumlamak usul ilimleri bağlamında değerlendirilir. klasik usul ilimlerinde hep bir referans göz önüne alınmıştır. halbuki bu yeni yorumda hiçbir referans yoktur. sadece kişisel kanaatler mevcuttur. işte bu şekilde yapılan bir yorum, dini hükümleri ucu açık hale getirmiştir. misalen hadisleri yorumlarken, toptan hadisleri reddetme anlayışı.
3-islam'ı batı ile entegre hale getirme gündemini ortaya atmıştır.

vb. daha da uzatmayacağım.
islamcılık tartışmaları aslında çok önemlidir. topluma islamcılık düşüncesi empoze edilmektedir. bu düşünce ile savaşmak önemlidir. gereksiz olarak görülebilir. on sene gibi bir müddet zarfında ne demek istediğim anlaşılacaktır. şimdi şöyle yorum gelebilir, "müneccim misin?"
evet haklısınız, "müneccim miyim?". nurettin topçu -rahmetli görüşlerinin bir kısmını tasvip etmiyorum. ama görüşleri benim ufuk açıcı oldu.- mevlana için 50 yıl önce şöyle demişti:"mevlana üzerinden yeni bir din oluşturma çabaları var." geldiğimiz süreçte görüyoruz ki dediği çıkıyor. yazılanlar ve bunun için uygulananlara bakıldığı zaman, bir süreç ortaya çıkıyor. bu süreç doğrultusunda gelinen nokta, bir gerçeği ortaya çıkarıyor.

daha da fazla yazmayım. kalsın.

islamcılık düşüncesinin önemli isimlerinden, ıslahatcı görüşleriyle tanınan düşünür.
mehmet akif kendisi için 'cemaleddin kahraman çocugu alem-i islamın' der.