vicdan – dertli sözlük
vicdana dair duyduğum en isabetli tanımlardan biri;
''kişinin kendi nefsini kendi kalbinde bulmasıdır. kendini kalbinde bul.'' (ziya eryılmaz)
kuran'da bazı ayetlerde akıl sahibi olmak, anlayış sahibi olmakla eş anlamlı kullanılmış.
temiz bir vicdanın insanın kurtuluşuna vesile olabileği ve doğru karar verebileceğinden bahsedilmiş.

'şimdi rabbinden sana indirilenin gerçekten hak olduğunu bilen bir kimse, kör olan bir kimse gibi olur mu? fakat bunu ancak üstün akıllı ve temiz vicdanlı kimseler idrak ederler. '' (rad suresi 19. ayet)

''ve vicdanları bunlar(ın doğruluğun)a tam bir kanaat getirdiği halde, zulüm ve kibirlerinden ötürü onları bile bile inkâr ettiler. bozguncuların sonunun nice olduğuna bir bak!'' (neml 14)

''erkek ve kadın müminlerin, bu iftirayı işittiklerinde kendi vicdanları ile hüsnü zanda bulunup da, ''bu apaçık bir iftiradır'' demeleri gerekmez miydi?'' (nur 12) (ayet hz aişe'ye atılan iftiradan bahsediyor, mümin toplumun bireyler hakkındaki zannı hakkında olması gerekeni ifade ediyor)

(bkz:insaniyet)
kişiyi kendi davranışları hakkında bir yargıda bulunmaya iten, kişinin kendi ahlak değerleri üzerine dolaysız ve kendiliğinden yargılama yapmasını sağlayan güç (*)