keşful malum – dertli sözlük
nükte:

ya eyyühennefsi. herkese merhamet etmekten başka hakkın yoktur. fakat sen merhameti yanlış biliyorsun. merhamet, ananın evladına ifradi şefkati gibi değildir. mesela kangren olmuş hastaya merhamet onun kolunu kesmektir. nefsine merhamet onun keyfemayeşa isteklerine riayet etmemektir. bir günahkara merhamet onu günahıyla kabullenmek ve başucuna oturtmak değildir. amma onu günahından dolayı zemmederek zecretmekte değildir. hem günahı zemmetmek başkadır, şahsı zemmetmek başkadır. yahu bilmiyor musun ki, katl etmiş birisine merhamet, onu katletmektir. zira izzetli insan zelilane bir hapislik veya vicdan azabından ise şerefiyle ölmek ona hem hoş hem merhamettir.

öyleyse sen hükmü ve fıkhı değil, merhametin manasını talim et. sen sahibud din veya sahibul cennet değilsin, hem cehennemde senin değildir. sen abidsin, abdin abdullaha üstünlüğü yoktur, sende herkes gibi merhamete muhtaçsın.

مَنْ لاَ يَرْحَمِ النَّاسَ لاَ يَرْحَمْهُ اللَّهُ