kim var imiş biz burada yoğ iken – dertli sözlük
tarihçi cemal kafadar'ın farklı makalelerinden derlenmiş kitabı. dört osmanlı profilini konu edinir; yeniçeri, derviş, tüccar ve hatun. makale isimleri;

1. yeniçeri nizamının bozulması üzerine

2. ben ve başkaları
on yedinci yüzyıl i̇stanbul'unda bir dervişin güncesi ve osmanlı edebiyatında birinci ağızdan anlatılar

3. venedik'te bir ölüm (1575)
serenissima'da ticaret yapan anadolulu müslüman tüccarlar

4. mütereddit bir mutasavvıf
üsküplü asiye hatun'un rüya defteri 1641-1643

osmanlı tarihi yazıcılığı geleneği için çok önemli bir kitap. kafadar türkiye'de metodolojik olarak göz ardı edilen/uzak durulan insan merkezli mikro tarih anlayışıyla osmanlı erken/klasik dönemi hakkında sıradışı tesbitlerde bulunuyor. bunlar özellikle avrupa merkezli, modernist tarih yazımı geleneğinin genel geçer tesbitlerine karşı bir anti-tez mahiyetinde. tabi bu tarzı denemek devlet merkezli siyasi tarih yazımı kadar kolay değil. yalnız kafadar bunun altından çok çok iyi kalkmış. tabi onun harikulade renkli üslubuna ve belge/kaynak araştırma konusundaki titizliğine hayran olmamak elde değil.

kitabın ismi karacaoğlan'a ait şu yalan dünyaya geldim geleli adlı bir şiirinden geliyor: sual eylen bizden evvel gelene / kim var imiş, biz burada yoğ iken

önsözde yazar meramını şöyle anlatıyor;

tarih, yok olanla değil bir zamanlar var olanla ilgilidir. nitekim karacaoğlan da 'kim var imiş' diye sorar, onların kanlı canlı insanlar olduklarını hatırlatacak şekilde, şimdi yok olduklarını değil bir zamanlar var olduklarını ifade ederek. dönüp seyir ettiğimiz zamanlar için bir yokluk söz konusu ise, o bizim yokluğumuzdur, anlama çabasıyla telafi etmeye çalıştığımız yokluğumuz. 'onlardan sonrası' olduğumuzun ve bir de 'bizden sonrası' olacağının bilinciyle, yani bugüne ait ve geleceğe dönük bir perspektifle anlamağa çalıştığımız birileridir mazinin insanları. yunus gibi ölüm gerçeği ve ahiret üzerine düşünmek isteyenler felsefeye yönelse gerektir, karacaoğlan gibi hayat ve dünya üzerine düşünmek isteyen ise tarihe