müslümanların hastalıkları yüz senedir neredeyse hiç değişmedi:
yeis en dehşetli bir hastalıktır ki, âlem-i i̇slâmın kalbine girmiş. i̇şte o yeistir ki bizi öldürmüş gibi, garpta bir-iki milyonluk küçük bir devlet, şarkta yirmi milyon müslümanları kendine hizmetkâr ve vatanlarını müstemleke hükmüne getirmiş. hem o yeistir ki, yüksek ahlâkımızı öldürmüş, menfaat-i umumiyeyi bırakıp menfaat-ı şahsiyeye nazarımızı hasrettirmiş. hem o yeistir ki, kuvve-i mâneviyemizi kırmış. az bir kuvvetle, imandan gelen kuvve-i mâneviye ile şarktan garba kadar istilâ ettiği halde, o kuvve-i mâneviye-i harika meyusiyetle kırıldığı için, zâlim ecnebîler dört yüz seneden beri üç yüz milyon müslümanı kendilerine esir etmiş. hatta bu yeisle, başkasının lâkaytlığını ve füturunu kendi tembelliğine özür zannedip neme lâzım der, “herkes benim gibi berbattır” diye şehamet-i imaniyeyi terk edip hizmet-i i̇slâmiyeyi yapmıyor.
yeis en dehşetli bir hastalıktır ki, âlem-i i̇slâmın kalbine girmiş. i̇şte o yeistir ki bizi öldürmüş gibi, garpta bir-iki milyonluk küçük bir devlet, şarkta yirmi milyon müslümanları kendine hizmetkâr ve vatanlarını müstemleke hükmüne getirmiş. hem o yeistir ki, yüksek ahlâkımızı öldürmüş, menfaat-i umumiyeyi bırakıp menfaat-ı şahsiyeye nazarımızı hasrettirmiş. hem o yeistir ki, kuvve-i mâneviyemizi kırmış. az bir kuvvetle, imandan gelen kuvve-i mâneviye ile şarktan garba kadar istilâ ettiği halde, o kuvve-i mâneviye-i harika meyusiyetle kırıldığı için, zâlim ecnebîler dört yüz seneden beri üç yüz milyon müslümanı kendilerine esir etmiş. hatta bu yeisle, başkasının lâkaytlığını ve füturunu kendi tembelliğine özür zannedip neme lâzım der, “herkes benim gibi berbattır” diye şehamet-i imaniyeyi terk edip hizmet-i i̇slâmiyeyi yapmıyor.
