edebiyat – dertli sözlük
türkçe karşılığı güzel bir sözcük olan yazın sözcüğüdür. ama edebiyat edep kökünden geldiği için fazladan bir anlam da taşımaktadır.
edebiyat, "sözün edebi" demektir. bu kelime lisanımıza 19. yüzyılda girmiş olup, öncelerinde ise şair ve yazarlarımızca, "sözle yapılan edep, edepli olmanın yazı ve dile aktarımı" gibi görevlerde kullanılıyor. zamanla bu mânâ görevini yitirdi ve batını 'literatürüne' peşkeş çekildi! edebiyat sanattır, zanaattır. ucuza alınıp satılamaz. herkes edebiyat yapamaz. edebiyat yapmak için önce 'edep' gerek!
estetik dil ve üslup çerçevesinde duygu ve düşünceleri dile getirme sanatıdır. edebiyatı edebiyle yapmaktır.
güzeldir, hoştur. edebiyatımızdaki bütün romanları okumak gibi bir hedefim vardı bir zamanlar. reşat nuri güntekin'de takılı kaldım.. şu sıralar 'edebiyat' bana final ve bütünlemelerimi hatırlatıyor. hiçbir derse üst üste iki kere gitmemiş olmanın cezasını çekmiş / çekiyor olmam bir yana, lise bilgilerime ölümüne sallama yeteneğimi ekleyerek doldurduğum saman yapraklarından 57 ve 74 alarak dersi geçmiş olmam sevindiriciydi (yeni türk edebiyatı)(*). pembe gömlekli divan edebiyatı hocamızın iki sınavına girmeyerek iki tane yan yana f harfini görmüş olmamı tekrar hatırlattı bu güzel başlık. halk edebiyatı hocasının "muhalif adam'a(*) söyleyin, finalime gelmesine gerek yok, bıraktım onu" demesi de bu başlık sayesinde aklıma geldi. sonuç olarak, bu başlığı protesto ediyorum. not: bu yazının genç'te yayınladığını düşündüm de.. :)
tanzimat döneminde fransızca "litterature" sözcüğünü karşılamak üzere kullanılmaya başlanmıştır.
'edeb' kökünden geldiğini bildiğimiz, geniş bir sanat dalından ziyade ve söz ile yazının da ötesinde, bir yaşam biçimidir edebiyat. hayata bakışı ve ufku derinleştiren, insanı derinleştirdikçe, kendisinin de daha çok derinleştiği bir girdap. neye nasıl baktığımızla alakalı tabiki fakat, biz gerçek dostlarımızla edebiyat aracılığıyla da tanışmışızdır. edeb ile onunla tanışmışızdır.
güzelin güzelliğini en yeterli şekilde övebilme, çirkini bazen güzel gösterme, bazen usulünce yermedir.
ve edebiyat ince iştir kanaatimce, narin, titiz bir çalışma ve sabır gerektirir. bazen bu cihanın kurallarına ihlâldir, kuralsızlıktır. ama hep edeb'in sahibine boyun eğmektir.
yani, hayata akseden ve hayatı aksettiren en güzel şeylerden biridir.
(bkz:şiir yazar gibi yaşamak)