hafız kemallettin (gürses) 1884-1939
i̇stanbul fatihte, şehremini semti tatlıkuyu mahallesinde doğdu. kaynaklar doğum tarihini, 1882 ya da 1884 olarak vermektedir. muhtemelen rumi takvimin miladi takvime çevrilmesinde doğan bir fark olmalıdır. hafız kemalin teyzesinin oğlu fuat tibetin yazdığı özgeçmişe göre doğum tarihi; rumi 1301, miladi 1884dur*. hafız kemal beyin 1928 yılında almanya seyyahati için almış olduğu pasaportta doğum tarihi 1884, adı kemalettin olarak kaydedilmiştir. gürses soyadını kendisine atatürkün verdiği, ailesi tarafından ifade edilmektedir.
babası saraç mehmet agah beydir. agah bey deri ticaretiyle de uğraşmaktadır. annesi feride hanım köklü bir i̇stanbul ailesinin kızıdır. babası mücellit ahmet şemsettin efendi, annesi hafize hanımdır. hafız kemal; biri kız, ikisi erkek üç kardeşin en büyüğüdür. i̇lk eğitimini hırka-i saadet camii yakınlarındaki bâki ali paşa mahalle mektebinde almış, kuran hıfzına (hafızlık eğitimine) o yıllarda başlamıştır, hocası hafız halil efendidir. sonradan fatih merkez rüştiyesine (ortaokul) ve onun ardından vefa i̇dadisine (lise) devam etmiştir. babası tıp eğitimi almasını arzu etmişse de hafız kemal din eğitimini tercih ederek arapça, farsça öğrenmiş, bir yandan da musiki dersleri almıştır. babasının arzusu kardeşi vasıf tarafından yerine getirilmiş, vasıf bey tıp okulundan mezun olarak kadın-doğum uzmanı diploması almıştır. i̇ki kardeş çanakkale savaşına birlikte katılmış, vasıf bey cephe gerisinde hizmet verirken, hafız kemal tabur imamı olarak ön saflarda bulunmuştur. hafız kemal çanakkalede kolundan yaralanarak gazi olmuştur.
hafız kemal önce, hacı kadri efendinin kızı şükrüye hanımla evlenmiş bu evlilikten müeyyet güney ve naciye melahat isimli kızları doğmuştur. müeyyet güney hayattadır. şükrüye hanımın genç yaşta ölümü üzerine kemal bey müjgan hanımla evlenmiştir. bu evlilikten üç kız dünyaya gelmiştir. velice bilge, ayten gürses ve yıldız demirel. kemal beyin 8 torunu olmuştur.
hafız kemalin musiki bilgisi ile donandığı gençlik yıllarında, dönemin önemli musiki adamlarından ders almıştır. musikiyi, kasımpaşa küçük piyale camii imamı cemal efendiden öğrenmiştir. besteniğar ziya bey, muallim kazım uz, hacı kirâmi efendi diğer hocalarıdır. hafız kemal özellikle mevlit, kaside, ezan, gazel okumakla ünlenmiş ve 20. yüzyılda hafız sami, hafız osman gibi üstatlardan sonra en sevilen hafız olmuştur. hafız kemalin tavır ve uslübu sait paşa camiinin efsanevi hocası hasan rıza efendiye benzetilmiştir. hafız kemal döneminin en iyi mevlithanı olarak ünlenirken ezan, kaside okuması çok tutulmuş, kuran okuması diğerlerinin gölgesinde kalmıştır.
tophane camii hafız kemalin ilk görev yeridir. sonradan aynı semtte bulunan nüzhetiye camii baş müezzinliği görevine atanmıştır. bir sonraki görevi, süleymaniye camii baş müezzinliğidir ve ölünceye kadar bu görevde kalmıştır.
hafız kemal i̇stanbul radyosunun ilk kuruluş yıllarından itibaren yakın arkadaşı hafız sadettin kaynak ile yayınlara katılmış, aynı yıllarda darül elhan heyeti üyeliği yapmıştır. darül elhan tasnif heyetinin notaya aldığı klasik repertuarı plaklara okuması da bu yıllara rastlar. hafız kemal ve sadettine dindışı musikide şöhret yolunu açan, columbia firması için yapmış oldukları 78 devirli taş plak kayıtlardır. 1928 yılında almanyaya yapılan bir yolculuk ile başlayan bu kayıtlar; türk kayıt tarihinde, ilginç ve çok sevilen bir repertuarın oluşmasını sağlamıştır. columbianın moretiketlerle yayınladığı 30 ve 27 cmlik plaklara gazeller, şarkılar ve 5 plaktan oluşan mevlit kaydını gerçekleştiren hafız kemal; bir dizi plağın kaydını da sadettin kaynak ile birlikte yapmıştır. geleneksel fasıl icrası anlayışı ile gerçekleştirilen kayıtlarda; şarkılar, türküler okumuştur. sözünü ettiğimiz plaklar musiki çevrelerinde ve plak koleksiyoncuları arasında aranan kayıtlar olmuştur. hafız kemal bey darül elhan plakları dışında; columbia, odeon ve sahibinin sesi firmaları için 40 kadar plak (80 eser) kaydı gerçekleştirmiştir. son bağlı bulunduğu sahibinin sesi firması için türküler, zeybek havaları okumuştur.
mevlithan olarak kendisine büyük bir ün sağlayan hafız kemal columbiadan yayınlanan plaklarıyla ölümsüzleşmiştir. mevlit plakları büyük yankı uyandırmış ve uzun yıllar tekrar tekrar yayınlanmıştır. plak etiketinde columbia hafız kemali; memleketimizin medar-ı i̇ftiharı mevlithan-ı şehir olarak tanıtmıştır. gerçekten de hafız kemal yaşayan en meşhur mevlithan olarak kabul görmüş, ölümünden sonra da bu sıfatı taşımıştır.
sahneye çıkması için yapılan teklifleri geri çeviren hafız kemal, 1930 yılında parise, 1931 yılında konser vermek için atinaya gitmiştir. başvekil i̇smet i̇nönünün isteği üzerine yunan başbakanı venizelosa kültür elçisi olarak gönderilen heyette; tanburi refik fersan, kemençeci fahire fersan gibi sanatçılar da yer almıştır.
hafız kemal sosyal bir kimse olarak tanınmış ve cemiyet faaliyetlerinin içinde olmuştur. teyzesinin oğlu fuat tibetin yazdıklarına göre; 24 mayıs 1927 tarihinde maarif vekaletinden (milli eğitim bakanlığı) kütüphanecilik diploması almış ve süleymaniye kütüphanesinde çalışmalar yapmıştır. hafız kemalin sporcu yönü hayli ilginçtir. yüzmeye olan ilgisinin yanı sıra genç yaşlarında güreş yapmıştır. bu ilginin neticesi olarak her yıl edirneye giderek kırkpınar güreşlerini izlemiş, ölmüş pehlivanların ruhu için selimiye camiinde tertip edilen mevlidi okumuştur. bir benzer tutumu çanakkale savaşlarının yıl dönümü olan mart ayı içinde göstermiş, atatürkün isteği ile mevlit okumak üzere hemen her yıl çanakkalede hazır bulunmuştur. hafız kemalin bir merakı da okçuluktur. i̇stanbul ok spor kulubünun kurucularındandır.
evi bir meşk ve musiki cemiyeti gibi, her hafta musiki toplantılarına açıktı. bu toplantılara katılan musikişinaslardan bazıları şunlardır: ali rıza şengel, tahsin karakuş, nuri halil poyraz, sadeettin kaynak, selahattin pınar, sadi işılay, kemal batanay, sadi hoşses, hafız burhan sesyılmaz. hafız kemal pek çok öğrencinin yetişmesinde önemli pay sahibi olmuştur. bu öğrencilerden bazıları da şunlardır: mecit sesigür, zeki sesli, zeki altın, nusret yeşilçay, hüseyin tolon. çok sevilen bir sanatçı olarak gördüğü taktir ve sevgi, hafız kemalin zaman zaman efsanevi bir kimse olarak anlatılmasına neden olmuştur. denildiğine göre bir gün camiide okurken (kuran, mevlit?) süleymaniyeyi gezmekte olan bir i̇ngiliz turist müslümanlığı kabul etmiştir. bir başkası; almanyada kayıt yapılırken alman firma görevlilerinin burada olsaydın, seni caruso kadar meşhur ederdikdemeleridir. mevliti süleyman çelebi yazdı, hafız kemal de okudu görüşü etrafında fikir birliği edenlerin sayısı yüksektir. hafız kemal, başka bir mevlithan için söylenmemiş bu övgüleri hak etmiş sanatçı bir din adamıdır.
kalp rahatsızlığı nedeniyle bir yıl hasta yatan hafız kemal 9 ağustos 1939 tarihinde arterioskloros neticesinde vefat etmiştir. mezarı edirnekapıdadır. divan şairi bâki ile yanyanadır. hafız sami ölümünde vasiyeti üzerine, hafız kemalin yanına defnedilmiştir.
(u: kaynak : kalan müzik.
)
(http://www.kalan.com/scripts/album/dispalbum.asp?id=4089)
(bkz:zannederdim aşkımı bir şuha bağlasam geçer)
i̇stanbul fatihte, şehremini semti tatlıkuyu mahallesinde doğdu. kaynaklar doğum tarihini, 1882 ya da 1884 olarak vermektedir. muhtemelen rumi takvimin miladi takvime çevrilmesinde doğan bir fark olmalıdır. hafız kemalin teyzesinin oğlu fuat tibetin yazdığı özgeçmişe göre doğum tarihi; rumi 1301, miladi 1884dur*. hafız kemal beyin 1928 yılında almanya seyyahati için almış olduğu pasaportta doğum tarihi 1884, adı kemalettin olarak kaydedilmiştir. gürses soyadını kendisine atatürkün verdiği, ailesi tarafından ifade edilmektedir.
babası saraç mehmet agah beydir. agah bey deri ticaretiyle de uğraşmaktadır. annesi feride hanım köklü bir i̇stanbul ailesinin kızıdır. babası mücellit ahmet şemsettin efendi, annesi hafize hanımdır. hafız kemal; biri kız, ikisi erkek üç kardeşin en büyüğüdür. i̇lk eğitimini hırka-i saadet camii yakınlarındaki bâki ali paşa mahalle mektebinde almış, kuran hıfzına (hafızlık eğitimine) o yıllarda başlamıştır, hocası hafız halil efendidir. sonradan fatih merkez rüştiyesine (ortaokul) ve onun ardından vefa i̇dadisine (lise) devam etmiştir. babası tıp eğitimi almasını arzu etmişse de hafız kemal din eğitimini tercih ederek arapça, farsça öğrenmiş, bir yandan da musiki dersleri almıştır. babasının arzusu kardeşi vasıf tarafından yerine getirilmiş, vasıf bey tıp okulundan mezun olarak kadın-doğum uzmanı diploması almıştır. i̇ki kardeş çanakkale savaşına birlikte katılmış, vasıf bey cephe gerisinde hizmet verirken, hafız kemal tabur imamı olarak ön saflarda bulunmuştur. hafız kemal çanakkalede kolundan yaralanarak gazi olmuştur.
hafız kemal önce, hacı kadri efendinin kızı şükrüye hanımla evlenmiş bu evlilikten müeyyet güney ve naciye melahat isimli kızları doğmuştur. müeyyet güney hayattadır. şükrüye hanımın genç yaşta ölümü üzerine kemal bey müjgan hanımla evlenmiştir. bu evlilikten üç kız dünyaya gelmiştir. velice bilge, ayten gürses ve yıldız demirel. kemal beyin 8 torunu olmuştur.
hafız kemalin musiki bilgisi ile donandığı gençlik yıllarında, dönemin önemli musiki adamlarından ders almıştır. musikiyi, kasımpaşa küçük piyale camii imamı cemal efendiden öğrenmiştir. besteniğar ziya bey, muallim kazım uz, hacı kirâmi efendi diğer hocalarıdır. hafız kemal özellikle mevlit, kaside, ezan, gazel okumakla ünlenmiş ve 20. yüzyılda hafız sami, hafız osman gibi üstatlardan sonra en sevilen hafız olmuştur. hafız kemalin tavır ve uslübu sait paşa camiinin efsanevi hocası hasan rıza efendiye benzetilmiştir. hafız kemal döneminin en iyi mevlithanı olarak ünlenirken ezan, kaside okuması çok tutulmuş, kuran okuması diğerlerinin gölgesinde kalmıştır.
tophane camii hafız kemalin ilk görev yeridir. sonradan aynı semtte bulunan nüzhetiye camii baş müezzinliği görevine atanmıştır. bir sonraki görevi, süleymaniye camii baş müezzinliğidir ve ölünceye kadar bu görevde kalmıştır.
hafız kemal i̇stanbul radyosunun ilk kuruluş yıllarından itibaren yakın arkadaşı hafız sadettin kaynak ile yayınlara katılmış, aynı yıllarda darül elhan heyeti üyeliği yapmıştır. darül elhan tasnif heyetinin notaya aldığı klasik repertuarı plaklara okuması da bu yıllara rastlar. hafız kemal ve sadettine dindışı musikide şöhret yolunu açan, columbia firması için yapmış oldukları 78 devirli taş plak kayıtlardır. 1928 yılında almanyaya yapılan bir yolculuk ile başlayan bu kayıtlar; türk kayıt tarihinde, ilginç ve çok sevilen bir repertuarın oluşmasını sağlamıştır. columbianın moretiketlerle yayınladığı 30 ve 27 cmlik plaklara gazeller, şarkılar ve 5 plaktan oluşan mevlit kaydını gerçekleştiren hafız kemal; bir dizi plağın kaydını da sadettin kaynak ile birlikte yapmıştır. geleneksel fasıl icrası anlayışı ile gerçekleştirilen kayıtlarda; şarkılar, türküler okumuştur. sözünü ettiğimiz plaklar musiki çevrelerinde ve plak koleksiyoncuları arasında aranan kayıtlar olmuştur. hafız kemal bey darül elhan plakları dışında; columbia, odeon ve sahibinin sesi firmaları için 40 kadar plak (80 eser) kaydı gerçekleştirmiştir. son bağlı bulunduğu sahibinin sesi firması için türküler, zeybek havaları okumuştur.
mevlithan olarak kendisine büyük bir ün sağlayan hafız kemal columbiadan yayınlanan plaklarıyla ölümsüzleşmiştir. mevlit plakları büyük yankı uyandırmış ve uzun yıllar tekrar tekrar yayınlanmıştır. plak etiketinde columbia hafız kemali; memleketimizin medar-ı i̇ftiharı mevlithan-ı şehir olarak tanıtmıştır. gerçekten de hafız kemal yaşayan en meşhur mevlithan olarak kabul görmüş, ölümünden sonra da bu sıfatı taşımıştır.
sahneye çıkması için yapılan teklifleri geri çeviren hafız kemal, 1930 yılında parise, 1931 yılında konser vermek için atinaya gitmiştir. başvekil i̇smet i̇nönünün isteği üzerine yunan başbakanı venizelosa kültür elçisi olarak gönderilen heyette; tanburi refik fersan, kemençeci fahire fersan gibi sanatçılar da yer almıştır.
hafız kemal sosyal bir kimse olarak tanınmış ve cemiyet faaliyetlerinin içinde olmuştur. teyzesinin oğlu fuat tibetin yazdıklarına göre; 24 mayıs 1927 tarihinde maarif vekaletinden (milli eğitim bakanlığı) kütüphanecilik diploması almış ve süleymaniye kütüphanesinde çalışmalar yapmıştır. hafız kemalin sporcu yönü hayli ilginçtir. yüzmeye olan ilgisinin yanı sıra genç yaşlarında güreş yapmıştır. bu ilginin neticesi olarak her yıl edirneye giderek kırkpınar güreşlerini izlemiş, ölmüş pehlivanların ruhu için selimiye camiinde tertip edilen mevlidi okumuştur. bir benzer tutumu çanakkale savaşlarının yıl dönümü olan mart ayı içinde göstermiş, atatürkün isteği ile mevlit okumak üzere hemen her yıl çanakkalede hazır bulunmuştur. hafız kemalin bir merakı da okçuluktur. i̇stanbul ok spor kulubünun kurucularındandır.
evi bir meşk ve musiki cemiyeti gibi, her hafta musiki toplantılarına açıktı. bu toplantılara katılan musikişinaslardan bazıları şunlardır: ali rıza şengel, tahsin karakuş, nuri halil poyraz, sadeettin kaynak, selahattin pınar, sadi işılay, kemal batanay, sadi hoşses, hafız burhan sesyılmaz. hafız kemal pek çok öğrencinin yetişmesinde önemli pay sahibi olmuştur. bu öğrencilerden bazıları da şunlardır: mecit sesigür, zeki sesli, zeki altın, nusret yeşilçay, hüseyin tolon. çok sevilen bir sanatçı olarak gördüğü taktir ve sevgi, hafız kemalin zaman zaman efsanevi bir kimse olarak anlatılmasına neden olmuştur. denildiğine göre bir gün camiide okurken (kuran, mevlit?) süleymaniyeyi gezmekte olan bir i̇ngiliz turist müslümanlığı kabul etmiştir. bir başkası; almanyada kayıt yapılırken alman firma görevlilerinin burada olsaydın, seni caruso kadar meşhur ederdikdemeleridir. mevliti süleyman çelebi yazdı, hafız kemal de okudu görüşü etrafında fikir birliği edenlerin sayısı yüksektir. hafız kemal, başka bir mevlithan için söylenmemiş bu övgüleri hak etmiş sanatçı bir din adamıdır.
kalp rahatsızlığı nedeniyle bir yıl hasta yatan hafız kemal 9 ağustos 1939 tarihinde arterioskloros neticesinde vefat etmiştir. mezarı edirnekapıdadır. divan şairi bâki ile yanyanadır. hafız sami ölümünde vasiyeti üzerine, hafız kemalin yanına defnedilmiştir.
(u: kaynak : kalan müzik.
)
(http://www.kalan.com/scripts/album/dispalbum.asp?id=4089)
(bkz:zannederdim aşkımı bir şuha bağlasam geçer)
